W jaki sposób jest datowane znalezisko?

Witold Grużdź


Pochówek odnaleziony w Janisławicach został powiązany poprzez datowanie względne z okresem późnego mezolitu i jest łączony z wydzieloną przez Stefana Kozłowskiego kulturą janisławicką. Chronologia materiałów została oparta na podstawie typologicznego przyporządkowania zabytków znajdujących się w grobie do analogicznych form występujących na obszarze Europy (Kozłowski 1972). Metoda ta może być w pewnym stopniu postrzegana jako relatywna, stąd, gdy jest to możliwe, podejmuje się badania mające na celu datowanie bezwzględne źródeł archeologicznych.

Pierwsze próby określenia chronologii pochówku z Janisławic za pomocą metod absolutnych podjęto w połowie lat 70. XX wieku. Wykorzystano w tym celu powszechny sposób datowania oparty na połowicznym rozpadzie promieniotwórczego izotopu 14C. Niestety, pomimo pobrania próbki (o wadze 50 g) z poroża zdeponowanego w pochówku, nie udało się uzyskać wystarczającej ilości kolagenu, który mógłby posłużyć do oszacowania chronologii pochówku. 		Dopiero druga próbka wypreparowana z kości udowej szkieletu pod koniec lat 80. XX wieku, umożliwiła uzyskanie daty 6580±80 BP (Sulgostowska 1990).

Metoda datowania radiowęglowego polega na oszacowaniu proporcji pomiędzy izotopem promieniotwórczym 14C a izotopami trwałymi 12C oraz 13C. Węgiel ten występuje w atmosferze i w wyniku fotosyntezy wchodzi do obiegu w przyrodzie, co oznacza, że jest wchłaniany przez organizmy żywe. Dopiero po obumarciu danego ustroju następuje powolny rozpad 14C w materii, która po nim pozostała. Na skutek tego procesu średnio, co około 5740 lat, spada jego zawartość w danej „pozostałości” o połowę. Metoda ta dodatkowo może być korygowana za pomocą krzywej kalibracyjnej, poprzez wykorzystanie danych płynących z innych metod datowania bezwzględnego (Renfrew, Bahn 2002).
Wykres przedstawiający daty kalendarzowe dla próbki pobranej z pochówku w Janisławicach. Po kalibracji (cal), z uwzględnieniem prawdopodobieństwa 95,4%, wiek obiektu przypada na okres pomiędzy 5644 a 5374 lat przed Chrystusem (BC) (Oxcal, ver. 4.22).