Projekt zaproszenia: Jan Żabko-Potopowicz  

  Żyzne ziemie Ukrainy od tysiącleci przyciągały osad-ników, rolników i hodowców zwierząt domowych. W epoce brązu i w początkach epoki żelaza krainę tę zamieszkiwały liczne gromady ludzkie, które pozostawiły po sobie ślady osad i cmentarzysk, a niekiedy też skarby cenionych wów-czas przedmiotów.

 
  Od czasu, gdy Franciszek Pułaski, badacz okolic Kamieńca Podolskiego, opisał i opublikował w 1902 r. wyniki swych wykopalisk upłynęło już ponad sto lat. Pozyskane zabytki przekazał on Erazmowi Majewskiemu, twórcy najstarszego w Warszawie muzeum archeologicz-nego. U schyłku XIX i na początku XX wieku na Ukrainie prowadzili wykopaliska również inni polscy miłośnicy starożytności, często zamożni właściciele ziemscy, jak na przykład mieszkający na Podolu Aleksander Bydłowski, który pojedyncze okazy ze swojej kolekcji także poda-rował do zbiorów Erazma Majewskiego.


  W okresie międzywojennym pieczę nad dziedzictwem kulturowym ówczesnych Kresów Wschodnich sprawowali profesjonalni archeologowie, między innymi Tadeusz Suli-mirski i Aleksander Cynkałowski. Współpracowali oni z kierowanym przez Romana Jakimowicza Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Swą działalnością obejmowali również południowo-zachodnie rubieże dzisiej-szej Białorusi, gdzie w środowisku leśnym uformowały się swoiste zespoły kulturowe.


  Na wystawie pokazywane są zabytki z czasów od około 1500 do 300 lat przed Chr., zgromadzone w Państwowym Muzeum Archeologicznym, nigdy dotąd nie udostępniane szerokiej Publiczności. Są one bardzo różnorakie: od glinianych naczyń, ozdób z brązu i miedzi, brązowych lub żelaznych narzędzi i broni, przez znaleziony na Podolu miedziany kocioł  (największy i najbogaciej zdobiony ze wszystkich znanych dotąd wyrobów tej kategorii), dzieło koczowniczych Kimmerów, do licznych i niekiedy bardzo pięknych przedmiotów (naczynia, ozdoby), wykonanych w warsztatach starożytnych Scytów.


  Wystawa prezentuje ponadto drugi ważny wątek: stara się przybliżyć tych, którym zawdzięczamy odkrycie, zba-danie, a często także niezastąpione do dziś opracowanie naukowe pozyskanych zabytków. Dzięki hojności i poczu-ciu obywatelskiego obowiązku miłośników starożytności oraz wysiłkowi badawczemu archeologów eksponowane na wystawie zabytki stały się własnością warszawskiego Muzeum.

Teresa Węgrzynowicz

Erazm Majewski przy pracy w swoim gabinecie

Naczynie gliniane z Mirogoszczy

Siekierka bršzowa z Zawadyniec

Bršzowy grot oszczepu z Karabczyjowa

Zdobiony kocioł miedziany

Misa gliniana z cmentarzyska scytyjskiego

Czerpak gliniany z cmentarzyska scytyjskiego

Scytyjska bršzowa ozdoba ogłowia końskiego

Scytyjski guz koœciany

Scytyjskie guzy bršzowe

 

Bliższe zapoznanie się z tematyką wystawy umożliwia lektura książki Teresy Węgrzynowicz, Zabytki z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza z Ukrainy i Białorusi w zbiorach Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, Warszawa 2001. Zawiera ona pełny i bogato ilustrowany katalog zabytków, liczne mapy oraz próbę przybliżenia czytelnikowi aktualnej problematyki badawczej.

Projekt i wykonanie strony: Łukasz Andrzejowski