| Strona Główna | Powrót do listy stanowisk| Informacje ogólne o stanowisku|

Cichowo, gm. Krzynowłoga Mała, woj mazowieckie
Cmentarzysko kultury łużyckiej
Grażyna Orlińska
sezony wykopaliskowe
  2005   2006 2007 2009

W 2007 roku badania prowadzono w części wschodniej cmentarzyska położonej na polu uprawnym oraz na nieużytku, w częściach południowo-zachodniej (fot. 1) i północnej nekropoli, gdzie miejscami zachowany był bruk kamienny. Przekopano łącznie 310,8 m2, odkrywając 83 obiekty kultury łużyckiej, głównie z IV i starszej części V okresu epoki brązu (około 1000-800 p.n.e.): 74 groby ciałopalne (62 pojedyncze, 2 podwójne i 10 zbiorowych) zawierające 102 pochówki, 7 jam i 2 paleniska.

1.Dokumentowanie i eksploracja obiektów w południowo-zachodniej części stanowiska
(Fot.W Orliński )
.

Wśród grobów pojedynczych przeważały pochówki w naczyniach, których było 37. W 23 przypadkach szczątki umieszczono w pojemnikach organicznych (woreczkach, skrzyneczkach lub innych opakowaniach), a tylko dwukrotnie wsypano do dołków wykopanych w ziemi. Niektóre pochówki składano w ziemi bez dodatkowych zabezpieczeń (fot. 2, 3), inne osłaniano konstrukcjami kamiennymi o różnym stopniu złożoności (fot. 4). Niejednokrotnie kamieniami oznaczono groby na dawnej powierzchni gruntu..

2.Obiekt 217 - grób w naczyniu glinianym zdobionym pasmem skośnych żłobków
(Fot. W. Orliński)

3. Obiekt 238 - grób w pojemniku organicznym z umieszczoną na wierzchu bransoletą brązową (Fot. W. Orliński)

4. Obiekt 235 - grób w naczyniu glinianym nakrytym płaskim kamieniem i obłożonym dwoma
wieńcami kamieni (Fot. W. Orliński)

Odkryte w 2007 roku groby zbiorowe były niezwykle zróżnicowane. Jeden z nich zawierał unikatowy wspólny pochówek zapewne matki i dziecka - w nakrytej cylindryczną, glinianą pokrywą popielnicy z kośćmi kobiety znajdowała się mała popielnica-amforka ze szczątkami niemowlęcia. W innym, wyposażonym w trzy przystawki, złożono wyłącznie pochówki w pojemnikach organicznych. W kolejnym nad pochówkiem w pojemniku organicznym ustawiono dwie popielnice gliniane i z obu ich stron złożono po jednym naczyniu towarzyszącym. W następnym, również dwupoziomowym grobie znajdowały się trzy popielnice gliniane i pięć przystawek (fot. 5, 6). Najmniejsza miała w dnie otwór wykonany celowo przed wypaleniem naczynia.

5. Obiekt 239 - górny poziom grobu zbiorowego zapewne pierwotnie nakrytego kamieniami. Obok zgniecionej dużej popielnicy stoją dwie przystawki wstawione jedna w drugą. Widać wylewy niżej ustawionej popielnicy i kolejnej przystawki (Fot. W. Orliński)

6. Obiekt 239 - dolny poziom grobu zbiorowego. Pod dużą popielnicą i parą przystawek znajdowała się trzecia popielnica i kolejne dwa naczynia towarzyszące (Fot. W. Orliński)


W 2007 roku po raz pierwszy natrafiono w Cichowie na groby nakryte warstwami kamieni, zawierające po trzy pochówki ustawione w rzędzie (fot. 7).

7. Obiekt 257 - grób zbiorowy nakryty kilkuwarstwowym brukiem i obudowany ścianami z kamieni, mieszczący trzy pochówki ustawione w rzędzie (Fot. W. Orliński)

Odkryto także dwa groby w skrzyniach kamiennych. Ich ściany skonstruowane były ze skośnie wkopanych płyt lub układanych na sobie mniejszych kamieni, a dna wyłożone kamieniami (fot. 8).

8. Obiekt 269 - grób zbiorowy w owalnej skrzyni kamiennej, mieszczący pięć pochówków ustawionych w rzędzie (Fot. W. Orliński)

Spośród 74 odkrytych grobów 26 było wyposażonych w wyroby krzemienne. W dziesięciu grobach znajdowały się przedmioty z brązu (bransolety, paciorki salta leone, połowa pierścionka, fragmenty kółek lub spiralek, ułamki szpil?). W kilku znaleziono przedmioty kościane (fragment paciorka, ułamki szpil lub igieł), kamienne (wisiorek i amulet), fragmenty strzałek belemnitowych i muszli. W ośmiu obiektach wykryto domieszkę spalonych kości zwierzęcych.
Większość jam obrzędowych występowała w południowo-zachodniej części cmentarzyska. Miały czarne wypełniska i niewielkie średnice. Część z nich zawierała nieznaczne ilości przepalonych kości ludzkich. W jednej, wraz z kośćmi małego dziecka znaleziono fragmenty bransolety brązowej. Na skraju wschodnim natrafiono na dwa paleniska kamienne, w których również były śladowe ilości kości ludzkich.

Sezon wykopaliskowy 2007 uwydatnił różnicę między zachodnią i wschodnią częścią cmentarzyska. Część zachodnią nakrywał potężny, wielowarstwowy bruk, konstruowany niewątpliwie sukcesywnie, o czym przekonują licznie rejestrowane oznaczenia grobów. Natomiast w części wschodniej kamienie umieszczano zapewne jedynie nad obiektami grobowymi i nie jest wykluczone, że pierwotnie mogły one tworzyć kopce. Potwierdziło się dawniejsze rozpoznanie, że północno-wschodni kraniec cmentarzyska wyznacza twarda gliniasto-żwirowa warstwa ciągnąca się tutaj pod humusem po linii NW-SE. Południowej i wschodniej granicy nekropoli nie osiągnięto.

Badania zostały sfinansowane z funduszy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie oraz z dotacji celowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach Programu Operacyjnego "Dziedzictwo Kulturowe" Priorytet 4 "Ochrona zabytków archeologicznych".


| Strona Główna | Powrót do listy stanowisk| Informacje ogólne o stanowisku|