Czerwony Dwór gm. Kowale Oleckie, woj warmińsko-mazurskie
Cmentarzysko kultury bogaczewskiej

Piotr Iwanicki, Paweł Szymański





Badania wykopaliskowe przeprowadzone są od roku 2002 przez wspólną ekspedycję Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie oraz Instytutu Archeologii UW pod kierunkiem mgr. Piotra Iwanickiego (PMA) i dr. Pawła Szymańskiego (IA UW), konsultacje dr Anna Bitner-Wróblewska (PMA).
Stanowisko XV w Czerwonym Dworze zostało odkryte w roku 1994 podczas badań powierzchniowych prowadzonych w ramach AZP przez Jerzego Siemaszko i Jerzego Brzozowskiego z Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Dotychczas w sezonach 2002 i 2003 odkryto łącznie 31 grobów kultury bogaczewskiej z wczesnego okresu wpływów rzymskich oraz cztery obiekty prawdopodobnie z okresu neolitu. Ponadto znaleziono tu również luźno kilka zabytków krzemiennych z tego okresu oraz pojedyncze ułamki ceramiki nowożytnej.

Plan obiektu 47 w trakcie eksploracji, stan. XV

W trakcie badań wykopaliskowych w roku 2004 przebadano powierzchnię 329,25 m2, odkrywając 14 grobów kultury bogaczewskiej oraz 1 obiekt o nieokreślonej funkcji, prawdopodobnie z okresu neolitu. Badania tegoroczne przyniosły nowe ustalenia odnośnie chronologii nekropoli, przesuwając jej datowanie do początków okresu późnorzymskiego.

Większość odkrytych w roku 2004 obiektów kultury bogaczewskiej to typowe dla niej pochówki popielnicowe (11 obiektów) w owalnych lub okrągłych jamach ze szczątkami stosu lub bez. Niektóre z popielnic były nakryte misami (np. obiekty 37 i 44). W jednym z obiektów odkryto ponadto dwie połówki tego samego kamienia, z których na jednej ułożonej na dnie jamy grobowej stała urna, druga zaś znajdowała się w jamie obok popielnicy (obiekt 47). Poza grobami popielnicowymi odkryto również trzy groby jamowe. W dwóch z nich przepalone kości złożone były w jamie w postaci dużych okrągłych brył, w trzecim natomiast odkryto jedynie pojedyncze kości w różnych częściach jamy.

Profil obiektu 47 w trakcie eksploracji, stan. XV

Większość pozyskanego materiału zabytkowego stanowi ceramika - fragmenty popielnic i mis-pokryw. Ceramika była na ogół silnie rozdrobniona na skutek przemarzania ziemi, intensywnej orki i działalności zwierząt. Odkryte na cmentarzysku obiekty były stosunkowo ubogo wyposażone. Poza fragmentami naczyń znaleziono: dwie zapinki brązowe (trójgrzebykową w obiekcie 40 i kuszowatą w obiekcie 41) osełkę kamienną (obiekt 40), fragmenty szpili brązowej typu A? (obiekt 43), ułamki bransolety taśmowatej (obiekt 50), przetopione paciorki szklane (obiekty 42, 44 i 48) oraz kilka ułamków stopionych przedmiotów brązowych i narzędzia krzemienne.